Het lijkt aannemelijk dat er op korte termijn door de Centrales van Overheidspersoneel (ACOP, CMHF, CCOOP, AC) en de werkgever Defensie gesproken gaat worden over een nieuw arbeidsvoorwaardenakkoord. Dit akkoord wordt in de volksmond veelal CAO (collectieve arbeidsovereenkomst) genoemd. Maar hoe verloopt nou dat proces van onderhandelingen om te komen tot een arbeidsvoorwaardenakkoord?
Wat is een CAO
Een CAO is een schriftelijke overeenkomst waarin afspraken over arbeidsvoorwaarden zijn vastgelegd. Bijvoorbeeld over loon, toeslagen, betaling van overwerk, werktijden, proeftijd, opzegtermijn of pensioen.
Wie sluit een CAO af
Een CAO wordt afgesloten door 1 of meer werkgevers, 1 of meer werkgeversorganisaties en 1 of meer werknemersorganisaties (meestal vakbonden). Deze organisaties kunnen u vertellen of voor u een CAO geldt en wat erin staat.
Afspraken in CAO en wettelijke afspraken over arbeidsvoorwaarden
De afspraken in een CAO zijn vaak gunstiger dan afspraken over arbeidsvoorwaarden in de wet. Zo kan het loon in een CAO hoger zijn dan het minimumloon. Of krijgen werknemers meer vakantiedagen dan het wettelijke minimum. De afspraken in een CAO mogen nooit in strijd zijn met de wet. Bijvoorbeeld met het Burgerlijk Wetboek (BW) en de Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag. In de cao mag dus geen lager loon staan dan het minimumloon of minder vakantiedagen dan in het BW.
Situatie bij Defensie
Dat een arbeidsvoorwaardenakkoord (zo wordt de cao voor defensiepersoneel genoemd), van groot belang is staat niet ter discussie. Koopkrachtbehoud, maar ook veel andere verbeteringen van de arbeidsvoorwaarden kunnen immers slechts plaatsvinden als Defensie en de Centrales hierover overeenstemming hebben bereikt tijdens het arbeidsvoorwaardenoverleg, én dit hebben vastgelegd in een arbeidsvoorwaardenakkoord. Voor veel defensiemedewerkers is het echter (volstrekt) onduidelijk hoe het proces om te komen tot een nieuw arbeidsvoorwaardenakkoord verloopt. Reden om een poging te doen hier duidelijkheid in te scheppen.
Het arbeidsvoorwaardenoverleg vangt aan met het uitwisselen van de inzetbrieven. In de inzetbrief staan de wensen/eisen voor het komende arbeidsvoorwaardenoverleg. Als de betrokken Centrales hun eigen inzet hebben bepaald, komen ze bijeen om te bezien of kan worden gekomen tot een gezamenlijke inzetbrief: de inzetbrief van de Samenwerkende Centrales van Overheidspersoneel binnen de sector Defensie (Sector Overleg Defensie, SCOD).
Stap 1. Het daadwerkelijke overleg
Ook de minister van Defensie stelt een inzetbrief op. De inzet van de minister wordt veelal gedicteerd door de financiële ruimte die de minister van Financiën biedt en de eisen die o.a. de minister van Financiën stelt aan een te bereiken arbeidsvoorwaardenakkoord. Alvorens de minister van Defensie de inzetbrief kan aanbieden aan de Centrales dient deze inzetbrief (mede) daarom eerst door de ministerraad te worden geaccordeerd. Gelijktijdig bij het aanbieden van de inzetbrief aan de Centrales worden deze door de minister van Defensie uitgenodigd voor een gesprek waarin de verschillende partijen hun inzetbrief (kunnen) toelichten. Dit gesprek markeert het officiële begin van het arbeidsvoorwaardenoverleg.
Stap 2. De weg naar een akkoord
Wanneer alle partijen na de toelichting op de verschillende inzetbrieven, het gevoel hebben dat er een basis ligt om te komen tot een arbeidsvoorwaardenakkoord, worden aan het eind van dit gesprek afspraken gemaakt over de verdere invulling van het arbeidsvoorwaardenoverleg, zoals bijv. de overlegfrequentie. In het tweede gesprek worden de exacte gespreksonderwerpen gedefinieerd en een behandelvolgorde bepaald. Hierna brengt de defensieonderhandelaar tijdens de vervolggesprekken voorstellen in per onderwerp (fiches), waarover vervolgens inhoudelijk wordt onderhandeld.
Uiteindelijk dienen alle afspraken te passen binnen de beschikbare financiële ruimte. Hierdoor kan het voorkomen dat tijdens de voortgang van het arbeidsvoorwaardenoverleg een eerder in het proces overeengekomen afspraak alsnog wordt bijgesteld. Om die reden wordt er, in principe, tijdens de onderhandelingen niet gecommuniceerd over hetgeen tijdens het arbeidsvoorwaardenoverleg wordt besproken.
Stap 3. Het onderhandelaarsakkoord
Als uitkomst van het arbeidsvoorwaardenoverleg ligt er uiteindelijk een afgewogen pakket van afspraken: het onderhandelaarsakkoord. Hiervoor dienen de onderhandelaars van Defensie en minimaal twee van de vier Centrales overeenstemming te bereiken over het pakket. Om de partijen de ruimte te geven om het onderhandelaarsakkoord te beoordelen wordt het arbeidsvoorwaardenoverleg tijdelijk geschorst. Dit is ook het moment waarop weer communicatie plaats vindt. De Centrales leggen dit onderhandelaarsakkoord vervolgens ter beoordeling voor aan hun achterban. Hierbij geldt dat zij alle, net als bij de inzetbrief, hiervoor hun eigen methode hebben. De minister van Defensie moet het onderhandelaarsakkoord ter accordering voorleggen aan de ministerraad.
Stap 4. Het arbeidsvoorwaardenakkoord
Wanneer alle partijen het onderhandelaarsakkoord beoordeeld hebben wordt het arbeidsvoorwaardenoverleg hervat met het gesprek waarin alle partijen de uitkomst van de beoordeling kenbaar maken.
Als blijkt dat alle partijen kunnen instemmen met het onderhandelaarsakkoord is sprake van een arbeidsvoorwaardenakkoord. In een laatste bijeenkomst wordt het bereikte arbeidsvoorwaardenakkoord getekend door de minister van Defensie en de voorzitters van de verschillende Centrales, in aanwezigheid van de onderhandelaars. Dit markeert het formele einde van het arbeidsvoorwaardenoverleg.
Met het bereiken van een arbeidsvoorwaardenakkoord kunnen de bereikte afspraken nog niet direct ten uitvoer worden gebracht. Omdat alle arbeidsvoorwaarden binnen de sector Defensie formeel zijn vastgelegd in de regelgeving, zoals het Algemeen Militair Ambtenaren Regeling (AMAR) en het Burger Ambtenaren Regeling Defensie (BARD), moet deze regelgeving worden aangepast aan de gemaakte afspraken. Dit geschiedt in de reguliere overlegfora binnen het Georganiseerd Overleg sector Defensie. Afhankelijk van de complexiteit kan er nog geruime tijd overheen gaan voordat de afspraken ook daadwerkelijk staan opgenomen in de regelgeving en tot uitvoer kunnen worden gebracht.
Bronnen: CMHF Sector Defensie
PRODEF René Pieters (onderhandelaar)
Rijksoverheid.nl
