De druppel, of beter gezegd de emmer die de emmer deed overlopen waren de misstanden die aan het licht kwamen rondom de Luchtmobiele Brigade in Schaarsbergen. De druk van de media- en politieke aandacht die er op volgde liet Defensie geen keuze. Een externe, onafhankelijke onderzoekscommissie werd ingesteld: de Commissie Sociaal Veilige Werkomgeving Defensie, ook bekend als de commissie Giebels. Deze commissie, met een duidelijke taakstelling ging op 5 december 2017 aan de slag. De eindrapportage was voorzien voor 15 juli van dit jaar.
Tussenrapportage en “Plan van Aanpak”
De bepaald niet malse tussenrapportage werd op 16 maart 2018 overhandigd aan de staatssecretaris van Defensie. Twaalf dagen later maakte Defensie deze rapportage publiekelijk, gelijktijdig met de reacties op de fatale incidenten in Mali en bij het KCT. Ook werd diezelfde dag het Plan van Aanpak “Een veilige defensieorganisatie” gepubliceerd.
Een ‘plan van aanpak’ waarmee de bewindspersonen duidelijk maken werkelijk geen flauw idee te hebben wat er mis is met het bedrijf. Wat er speelt op de werkvloer. Wat de gevolgen, maar nog belangrijker: wat de oorzaken zijn van de huidige sociale situatie binnen onze Krijgsmacht. In plaats van de problemen aan te pakken bij de bron is gekozen om de afdelingen die verantwoordelijk zijn voor de status quo, te versterken. Om nog meer, zo niet alle macht te centraliseren bij de bestuursstaf. Een ultieme en ogenschijnlijk wanhopige poging om de werkelijke stand van zaken te camoufleren en voortaan ook te kunnen controleren. Een situatie die niet onopgemerkt is gebleven. Wat jarenlang werd gezien als een sluimerende veenbrand achter de deuren van Plein 4, wordt nu omschreven als een uitslaande brand. Zichtbaar voor de buitenwereld en inmiddels niet meer te ontkennen door de gehele organisatie, met name de ambtelijke en militaire top.
De commissie
1 juli 2018 was de datum waarop het meldpunt van de commissie Giebels zou sluiten. Bij Kamermeerderheid is opgeroepen om ook na die dag een extern meldpunt geopend te houden.
De data waarop de commissie het meldpunt sluit en voorziet de eindrapportage aan te bieden zijn verlengd. Met niet minder dan drie maanden tot 1, respectievelijk 15 oktober. Waarbij met betrekking tot laatstgenoemde datum nog een slag om de arm wordt gehouden. Deze verlenging is even gunstig als opvallend.
Gunstig vanwege het feit dat de presentatie van het eindrapport hierdoor niet midden in het zomerreces valt, beter bekend als ‘komkommertijd’. De aandacht van media en politiek voor het rapport zal daardoor significant groter zijn. Dat is goed in de wetenschap dat Defensie zonder druk van media en politiek zelden in beweging komt. Deze verlening is ook gunstig voor iedereen die nog twijfelt om de commissie te benaderen.
De verlengde termijn is opvallend vanwege de onderbouwing die Defensie hiervoor presenteert.
“Eén van de redenen hiervan is dat het opzoeken en beschikbaar stellen van dossiers door Defensie meer tijd kost dan verwacht “, aldus de staatssecretaris.
De instellingsbeschikking van de commissie stelt dat medewerkers van Defensie zijn gehouden aan verstrekken van informatie en materiaal en dat binnen 5 werkdagen. De datum van deze bewering doet dan ook een groter probleem vermoeden. Het is inmiddels eind juni 2018. De Kamerbrief is van 22 juni, noemt een gesprek met de commissie op 8 juni en stelt dat op 13 juni de eerste dossiers van interne onderzoeken zijn aangeleverd.
5 december 2017, tot 13 juni 2018, dat is een periode van ruim 6 maanden. Bijna 200 dagen voordat Defensie is gestart om specifieke informatie te delen met de commissie. 13 juni is bovendien minder dan drie weken voordat het meldpunt gesloten zou worden en krap een maand voordat de commissie de eindrapportage conform de instellingsbeschikking moest opleveren. Gelet op het feit dat informatie binnen 5 werkdagen beschikbaar moet worden gesteld is daardoor lastig te verkopen dat Defensie volledig bereid is om medewerking aan het onderzoek te verlenen. Dit is zorgelijk.
“Interne onderzoeken worden binnen Defensie momenteel niet centraal geregistreerd.”
Ook dit is een opvallende bewering gelet op het feit dat de Centrale Organisatie Integriteit Defensie (COID) betrokken wordt bij alles wat binnen Defensie het daglicht niet verdraagt. Het geeft bovendien aan dat uw melding en het onderzoek daarnaar niet de aandacht krijgt die het verdient en dat de kans dat problemen op een hoger niveau bekend worden, klein is.
Voortgang
Gelet op het bovenstaande zijn wij, de Defensiebond benieuwd naar het vervolg. Wij zijn daarbij vooral benieuwd of Defensie volledige openheid van zaken zal verschaffen. Wanneer de eindrapportage van de commissie er ligt, of dat nu op of bij verder uitstel na 15 oktober zal zijn, de conclusies zullen gelet op de signalen die ons bereiken scherp zijn. Na publicatie van het rapport is de politiek opnieuw aan zet. Met het Wetgevingsoverleg Personeel Defensie en het begrotingsdebat Defensie voorzien voor november kan het nog een vurig vervolg krijgen.
Wij kijken uit naar uw reactie. Mocht u zelf overwegen de commissie Giebels te benaderen weet dan dat wij u vanuit ons Meldpunt graag van hulp voorzien.
Bron: Redactie/van Wulfen
Foto: MinDef
