Prof. mr. Pieter van Vollenhoven onthult zaterdagmiddag 2 mei 2015 het vliegeniers monument WO2 in Giessenburg. Het monument is een blijvend gedenkteken aan de bemanning van zes geallieerde vliegtuigen die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn neergestort op het grondgebied van de huidige gemeente Giessenlanden.
Het monument is opgericht voor de bemanning van de zes geallieerde bommenwerpers die op het Giessenlandse grondgebied zijn neergestort. Daarbij zijn veertien van de zesendertig bemanningsleden gesneuveld. De omgekomen bemanningsleden waren afkomstig uit Amerika (2), Canada (1) en Groot-Brittannië (11).
Vrij snel na de capitulatie van Nederland op 15 mei 1940 werden Luftwaffe-eenheden naar overgebracht naar Nederlandse vliegvelden en werd een verfijnd netwerk van radar en luchtafweer geïnstalleerd. Dag en nachteenheden van de Luftwaffe voerden met succes aanvallen uit op de grote formaties geallieerde bommenwerpers die naar en van Duitsland vlogen. In de zomer van 1942 mengden ook de Amerikanen zich in de luchtoorlog. Vanaf 1943 intensiveerden de Geallieerden de strategische bombardementen.
Van maart tot juli 1943 begonnen de Geallieerden aan de “Battle of the Ruhr” waarbij strategische doelen in het Ruhrgebied werden aangevallen, waarbij aan geallieerde zijde grote verliezen werden geleden. De vier van de zes bommenwerpers die in Giessenlanden neerkwamen, stortten neer in juni en juli 1943.
In het rivierengebied bij de plaats Schoonrewoerd stond het radarstation met de codenaam “Gorilla” (alle Duitse radarstations hadden dierennamen als codenaam). Radarstation Gorilla bestond uit 2 radars van het type “Würzburg-Riese”en een langeafstandsradar type “Freya”. Deze radarstations werden gebruikt voor het bestrijden van geallieerde bommenwerpers. De “Freya” kon op grote afstand vliegtuigen detecteren. Was de vijand (geallieerde vliegtuig) eenmaal opgemerkt, dan werd een jachtvliegtuig (nachtjager), die stand-by werd gehouden, door een “Würzburg-Riese” (groene) geleid naar het vijandelijke vliegtuig, die door de andere “Würzburg-Riese” (rode) werd gevolgd. De “Jägerleit-Offizier” (JLO) dirigeerde het jachtvliegtuig naar het vijandelijke vliegtuig. Station “Gorilla” gold als één van de succesvolste radarstations van de Duitse Luftwaffe met 80 neergehaalde vliegtuigen bij nacht en 100 neergehaalde vliegtuigen bij dag door Duitse jachtvliegtuigen in samenwerking met “Gorilla”.
Het vliegeniers-monument is gerealiseerd door de stichting vliegeniers-monument WO2. De stichting, opgericht ter gelegenheid van 70 jaar bevrijding, is een particulier initiatief bestaande uit vertegenwoordigers van historische en geschiedkundige verenigingen uit Giessenlanden. De stichting heeft niet alleen het vliegeniers-monument gerealiseerd, maar zet zich ook in om de geschiedenis aan de volgende generaties door te geven. Dit gebeurt onder andere door het aanbieden van een lesprogramma aan de basisscholen in de gemeente Giessenlanden. De gemeente Giessenlanden bestaat uit de dorpskernen Arkel, Giessenburg, Giessen-Oudekerk, Hoogblokland, Hoornaar, Noordeloos en Schelluinen.
Bron: RVD
Stichting Vliegeniersmonument Giessenlanden WO2
Politie, rapport RL5050