SP: ambities te groot voor ……….
Defensie wordt financieel steeds meer uitgekleed, maar moet van het kabinet nog steeds alle soorten missies aankunnen. Een onmogelijke en zelfs gevaarlijke opdracht. Het wordt tijd voor een realistisch takenpakket.
De enorme bezuinigingen op defensie maken het noodzakelijk dat het takenpakket van onze krijgsmacht kleiner wordt. Helaas weigert de regering daarvoor te kiezen. Steeds meer raken doelen en middelen uit evenwicht. Als woordvoerder defensie heb ik respect gekregen voor de krijgsmacht. Na twee bezoeken aan Afghanistan en aan de anti-piraterijmissie in Somalië, is mijn conclusie dat militairen hard werken in gevaarlijke omstandigheden. Hun inzet verdient respect en is oprecht gericht op verbetering van de situatie ter plekke.
Wenselijk
Dat doet niets af aan de vraag of een missie ook politiek wenselijk is. Militairen zijn uitvoerders, politici beslissen waar het leger naartoe gaat. Na mijn bezoek aan Afghanistan was mijn conclusie: wie door een rietje kijkt, ziet militairen die hard werken om de plaatselijke situatie te verbeteren. Wie iets meer afstand neemt, ziet een land waar nauwelijks vooruitgang is geboekt. Hoe vervelend ook, het is een legitieme vraag wat Nederland nu precies heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van dit land.
In september heeft minister Hennis haar visie ‘In het belang van Nederland’ uitgebracht. Daarin staat dat het leger alle soorten missies kan blijven doen, inclusief die op het hoogste geweldsniveau. Dit lijkt op een poging een vierkante cirkel te tekenen. Met aanzienlijk minder middelen ‘veelzijdig inzetbaar’ blijven; dat knelt en leidt tot onveilige situaties. Ik vind dat de bezuiniging van ruim 1,2 miljard euro tot een fundamentele keuze moet leiden. Stop met het krampachtig vasthouden aan een veelzijdig inzetbare krijgsmacht, kies voor een leger met een specifiek takenpakket.
Instituut Clingendael bepleit een vergelijkbaar besluit. In plaats van ‘veelzijdig inzetbaar’ kan ons leger ‘stabilisatiemacht’ worden of ‘ondersteunende vredesmacht’. We doen dan niet mee aan interventies op het hoogste niveau (en hebben dus ook geen dure JSF nodig), maar richten ons op bevordering van vrede en veiligheid via stabilisatiemissies of door middel van vredesoperaties. Door te kiezen voor een dergelijk – meer realistisch – takenpakket, komt de regering ook tegemoet aan de kritiek van de Rekenkamer. Die stelt nu dat ambities en budget niet met elkaar in evenwicht zijn. Dat leidt tot gevaarlijke situaties, de helft van het personeel zegt door de bezuinigingen niet meer veilig te kunnen werken. De regering heeft te veel ambities en nog een omstreden besluit genomen. De aankoop van de Joint Strike Fighter voor maar liefst 4,5 miljard euro. Omdat het toestel nog wordt ontwikkeld, is het omkleed met onzekerheden. Het Pentagon sprak in september van ‘honderden gebreken’. Terecht wordt geadviseerd om een ontsnappingsclausule in het contract op te nemen. In antwoord op mijn Kamervragen wil Hennis dat niet toezeggen.
In het Kamerdebat van morgen zal Jasper van Dijk (SP) daar een motie over indienen. Dat is wel het minste, mocht Nederland een kat in de zak kopen. Met de aanschaf van de JSF wordt ook de nucleaire taak van de luchtmacht veiliggesteld. De JSF is immers geschikt gemaakt om kernwapens te dragen, blijkt uit diverse berichten. Het zou reden moeten zijn om per direct af te zien van de straaljager. Nederland dient zijn kernwapens zo snel mogelijk te verwijderen. Dat wil een meerderheid in de Tweede Kamer en dat heeft PvdA-minister Timmermans ook altijd bepleit toen hij nog Kamerlid was. Een kleinere krijgsmacht die niet meedoet aan het hoogste geweldsniveau, is prima haalbaar. Daarvoor hebben we geen JSF nodig, we kunnen een goedkoper – en vliegklaar- toestel van de plank kopen. Opmerkelijk is de draai van de PvdA als het gaat om de JSF. Vorig jaar streden SP en PvdA nog zij aan zij tegen het prestigeproject. Samen met PvdA-woordvoerder Angeline Eijsink diende ik vorig jaar een motie in om te stoppen met het project. De motie werd aangenomen. In het verkiezingsprogramma van de PvdA staat: ‘Verlenging van de levensduur van de F-16 is mogelijk en heeft onze voorkeur’. Blijkbaar buigt de partij weer voor een VVD hobby.
Drones
Ook drones staan op het verlanglijstje van de regering. Het plan is om vier onbemande vliegtuigen met groot bereik aan te schaffen, die later desgewenst bewapend kunnen worden. Juist vanwege het omstreden gebruik door de VS – met als gevolg talloze onschuldige slachtoffers – vindt Jasper van Dijk dat we uiterst terughoudend moeten zijn met drones. Glasheldere afspraken op internationaal niveau zijn nodig over de inzet van deze wapens die zoveel leed veroorzaken. Na de omstreden missie in Afghanistan volgt nu een nieuwe missie in Mali met commando’s en Apache gevechtshelikopters om in het onherbergzame noorden jacht te maken op terroristen. Waarom moet Nederland hieraan meedoen? In de media lezen we over allerlei twijfelachtige motieven: vanwege reputatieschade, vanwege de bezuinigingen op defensie of vanwege een zetel in de Veiligheidsraad. Dat soort argumenten doet niet ter zake. Het moet gaan om de vraag of het zinvol is dat Nederland een bijdrage levert.
Daarover zijn nog veel vragen: wat zijn de risico’s van gevechten tegen jihadisten? Onder wiens bevel vallen de Nederlandse commando’s? Wordt voldoende rekening gehouden met de belangen van verschillende bevolkingsgroepen, inclusief de toearegs? En vooral: draagt deze missie echt bij aan vrede en veiligheid in de regio?
Zonder duidelijk antwoord, bestaat een reële kans dat Nederland verstrikt raakt in een uitzichtloze strijd. Morgen spreekt de Tweede Kamer over de visie op defensie van minister Hennis. Het is aan het parlement om deze minister met beide benen op de grond te zetten. Een kleiner leger gericht op Vredeshandhaving past goed binnen het huidige budget. Een opvolger van de F-16 kan van de plank gekocht worden. Da vermijden we het risico dat aankoop van de JSF een fiasco wordt en de krijgsmacht op onverantwoorde wijze overvraagd.
Bron: Noord Hollandse Dagblad
Jasper van Dijk (SP)
Mening ODB
Natuurlijk is de ODB het er mee eens dat taken en middelen goed op elkaar moeten zijn afgestemd. Gevaarlijke missies of onvoldoende voortzettingsvermogen zouden niet tot de hedendaagse Nederlandse realiteit mogen behoren. Net zoals de opdracht om zowel op ‘tijd’ als ‘veilig’ bij het einddoel aan te komen; dit kan niet samen want het is nooit 100% veilig en tegelijkertijd 100% op tijd. Drones staan terecht op het verlanglijstje van de regering. Het woord ‘drone’ is niet synoniem voor aanval met burgerslachtoffers. Drones moeten komen omdat zij voorzien in een gewenste verkenningscapaciteit die is komen te vervallen met het wegsaneren van de P3C Orions van de Marineluchtvaartdienst (die ook al niet meer bestaat). Hetzelfde geldt voor het warme pleidooi voor het schrappen van de JSF. Ook de ODB huldigt dit standpunt maar met heel andere argumenten, namelijk de kosten. Een “van de plank gekocht gevechtsvliegtuig” kan immers ook met nucleaire wapens worden uitgerust, dus dat is geen argument om de JSF te schrappen. Tenslotte heeft de minister vaak door een rietje gekeken naar onze militairen tijdens inzet in het buitenland en haar bewondering voor inzet niet onder stoelen of banken gestoken. Als vervolgens afstand wordt genomen, wordt direct duidelijk dat het noodzakelijk is voldoende middelen en personeel, met een goed cao, te zetten tegenover de gewenste ambitie.
