Er gaat 21,4 miljard euro naar defensie en het is in de Krijgsmacht algemeen bekend dat de Commandant Der Strijdkrachten (CDS) een strak geregisseerde, zeer eenzijdige Krijgsmachtdeelverstrengeling heeft met een fixatie op hightech zodat je een oorlog op afstand zou kunnen winnen. Alsof hightech alleen iets is voor één krijgsmachtdeel. Het is een historisch klassieke denkfout want bij een defensieve of offensieve operatie in een oorlog werken alle Krijgsmachtdelen samen, waarbij luchtsteun de grond-of zee operatie ondersteunt (enabling force in NAVO termen).
Het onwankelbare geloof van de CDS in technologie is misleidend en doet de krijgsmacht tekort. Juist de beide oorlogen (Oekraïne, Midden-Oosten) laten zien dat een conflict wordt gewonnen door degene met de sterkste wil, en niet met de beste spullen.
Transparantie naar het Parlement
De centrale Haagse staven en Dosco worden groter en groter. In 2018 bedroegen de personele kosten 3,3 miljard euro, terwijl die voor de operationeel commando’s, de Krijgsmachtdelen, 2,8 miljard euro bedroegen. De Haagse defensie entiteiten zijn dus in feite heel grote “witte brigades” zonder gevechts- of slagkracht. Als voorbeeld: DOSCO zou nu maar één van de grondeenheden van de landmacht (brigades) of marine (Korps Mariniers), logistiek zelfstandig kunnen maken, een harde NAVO-eis. Dit wordt niet gemeld en verdient politieke aandacht.
De positie van de CDS is ernstig verzwakt door formeel geen enkele beleidsrol meer te hebben en dat zo te accepteren. En dat op een uitvoerend ministerie, waarbij het beleid heel dicht bij de werkvloer van de operationele commando’s zou moeten staan.
De Tweede kamer wordt regelmatig onvoldoende geïnformeerd:
- Een goed voorbeeld is het traineren van de Kamerbreed aangenomen motie voor oprichting van een tankbataljon. Dat er geen geld voor zou zijn, is niet waar, maar daaruit blijkt dat er kennelijk onwil is om die motie uit te voeren. Duitsland heeft al in 2023 Nederland gevraagd als preferred partner aan te sluiten bij de gezamenlijke productie van de batch Leopard 2 A8. Dit aanbod missen zou jaren vertraging opleveren en die tijd is er niet volgens de NAVO en hoge functionarissen in grote landen gezien de oostelijke dreiging. Er is politieke actie benodigd.
- Ook antwoorden op scherpe Kamervragen over de juiste prioriteiten van de defensiebudgetten worden “gedempt” naar het parlement. Zelfs informele druk van ‘buiten’ op parlementariërs wordt niet geschuwd. Er zijn bevestigde berichten dat er vanuit Defensie contact wordt gezocht met Kamerleden, die dat in sommige gevallen als vreemd ervaren, of zeggen daardoor enige druk te voelen.
- Het ontbreken van een plan voor de Krijgsmacht is ook geen transparant signaal naar het Parlement terwijl in de afgelopen twee jaar een Europese oorlog en een oorlog in het Midden-Oosten woeden, die fundamenteel de zwakheden in Europa blootleggen. Alle signalen zijn dat de Europese NAVO lidstaten drie tot maximaal 4 jaar hebben om hun verwaarloosde strijdkrachten operationeel inzetbaar te krijgen tegen een oostelijke dreiging en dat kost veel meer dan 2% BNP.
- Daarnaast wordt het Parlement nalatig of niet geïnformeerd over de eisen die de NAVO stelt aan onze Krijgsmacht en over het feit dat we kennelijk ander doelen hebben. Echter, de doelen die de NAVO stelt voor de lidstaten gaan over van gebaseerd op scenario’s naar gebaseerd op collectieve verdediging met risksharing, een fundamentele wijziging. Die zullen in 2024/2025 leiden tot eisen voor meer gevechtskracht in bondgenootschappelijk verband. Dit vereist politiek en militair initiatief.
Het parlement is wel wakker en heeft een wet klaarliggen waarin de minimale 2%-norm in de wet wordt opgenomen. Blijft over of die extra financiële middelen goed worden ingezet. Daar kunnen vraagtekens bij worden gezet.
Gevechtskracht (NAVO: Combat Force)
Gevechtskracht is een belangrijk thema waarin Nederland veel te weinig heeft geïnvesteerd, volgens de analyses van de NAVO. Er staan nog veel rekeningen open bij de grondstrijdkrachten en ook marine die veel verder gaan dan een tankbataljon. Logistieke zelfstandigheid, gelaagde communicatie, gelaagde luchtverdediging, elektronische defensieve en offensieve capaciteit, gelaagde vuursteun, offensieve en defensieve genie capaciteit en de koppeling met gelaagde goedkope drones, op elk niveau. Dit gaat over het in orde brengen van de basis. Dit alles in nauwe samenwerking met de partnerlanden waar die eenheden in bi c.q. multinationaal verband zijn ingebed.
Een belangrijke taak voor deze CDS om dat voor elkaar te krijgen, zou je denken. Het gerucht gonste in februari 2022 rond, dat de CDS de beste gevulde brigade van de Landmacht, de 13e Lichte brigade, op 24 februari 2022 wilde opheffen, op de dag van de illegale inval van Rusland in de Oekraïne. Dit verhinderde dat besluit, want in zulke situaties een brigade opheffen die deel uitmaakt van de 10e Duitse Divisie, zou als een boemerang kunnen werken.
Ondertussen werd de vereiste gevechtskracht sinds 24 februari 2022 bewust niet verder opgebouwd door het meermaals aanpassen van de illusoire grabbeltonvisie, in strijd met de Grondwettelijk vastgelegde taken, terwijl de uitvoering van deze visie tot op heden niet heeft geleid tot een gebalanceerd Krijgsmacht plan. Inmiddels woedt ook een tweede oorlog in het Midden-Oosten.
In deze crisis met twee oorlogen zou de CDS het podium moeten grijpen om de professionaliteit van militairen ook publiekelijk te presenteren. Dat doet hij niet. Je ziet hem sporadisch op TV of bijvoorbeeld in een podcast en vaker in relatie met deelgebieden, zoals training Oekraïense piloten F16, en de levering van F-16’s aan Oekraïne.
Uiteindelijk drijft de Oekraïne en Midden-Oosten oorlog een wig in de visie (of het gebrek eraan) van deze Defensietop. Het blijkt moeilijker te verkopen om een van afstand bestuurbare hightech oorlog te voeren. De dure Reapers (kosten 400 miljoen) die zijn aangeschaft, zijn in Oekraïne uiterst kwetsbaar gebleken en kunnen met een beetje kerosine onklaar worden gemaakt, zoals het Reaper-incident met een Russische jet boven de Zwarte Zee aantoonde terwijl ook neerschieten eenvoudig had gekund. En dit terwijl in de Oekraïne een variëteit aan relatief goedkope bewapende drones in grote hoeveelheden worden ingezet en veel schade toebrengen aan materieel en infrastructuur in zowel de Oekraïne als in Rusland. Aan de frontlijnen in Oekraïne woedt een artillerie oorlog waarin er continu behoefte is aan meer granaten. Soldaten staan aan het front in de loopgraven en vechten daar hun strijd. Van de schone oorlog zoals de CDS die zich voorstelde is niets over. Het datastofzuigen waar de F-35’s en Reapers zo goed in zouden zijn is meer een hype dan een realiteit in een oorlog. Wat altijd gebeurde, blijkt weer zo te zijn: nieuwe middelen en technische innovatie zorgen niet voor een verschuiving van de strijd, maar zorgen voor meer manieren om de strijd te voeren. Je hebt alle krijgsmachtdelen hard nodig om de wil van een vijand te breken.
De CDS mist professionele kennis, hij heeft volstrekt onvoldoende inzicht in de principes van oorlogvoeren, heeft geen ervaring in de planning en uitvoering van operaties en geen inzicht in het functioneren van de krijgsmachtdelen. Dat is niet alleen een tekort, maar maakt hem ook kwetsbaar voor beïnvloeders binnen en buiten het ministerie.
Afsluitend
Resumerend bewijst het Haagse ministerie, gesteund door de CDS, telkens haar onvermogen om behoorlijk te besturen. Tussen de infographics, kaartjes en plaatjes wemelt het van buzzwords als ‘transparantie’, ‘vertrouwen’, ‘robuust en wendbaar’. In praktijk is de transparantie en de verantwoording dermate onvoldoende dat er grenzen zijn overschreden naar het parlement, de belastingbetaler, en het allerbelangrijkste is misschien nog wel de constatering dat militairen straks niet de juiste middelen hebben om oorlog te voeren, waardoor hun leven nodeloos gevaar loopt, en de veiligheid van dat wat ons dierbaar is wordt bedreigd.
Het is geen CDS voor de hele krijgsmacht, want hij laat zich leiden door zijn achtergrond.
Zo doorgaan kan niet langer want de Krijgsmacht kan nog steeds niet aan de grondwettelijke taken voldoen. De Krijgsmacht voldoet bewust niet aan de eisen die de NAVO stelt en binnenkort nog scherper zal stellen qua slag- en gevechtskracht. We voldoen nog niet aan de nieuwe eisen van de financiering. De Tweede Kamer wordt niet afdoende geïnformeerd. Het is aan de politiek te oordelen en te handelen in een beperkte tijd van twee mogelijk nog verder escalerende oorlogen die snelle fundamentele besluiten in Europees-en NAVO- verband noodzakelijk maken.
Redactie ODB
Tijdens het gereedmaken van het artikel op de site van de Defensiebond ODB kwam een rectificatie op het stuk binnen:
‘De Tweede kamer wordt regelmatig onvoldoende geïnformeerd en soms zelfs gemanipuleerd, en zelfs geïntimideerd:’ en deze: ‘Zelfs informele druk van ‘buiten’ op parlementariërs wordt niet geschuwd. Het betreft C-CLSK, die kennelijk buiten het ministerie om lobbyt. Een kwalijke zaak.’
Dat verhaal werd volgens de auteur gestaafd door bronnen.
Bij verdere navraag bij de bronnen, bleek dit verhaal genuanceerder te liggen. Enerzijds werd aangeven dat de druk vanuit de hele Krijgsmacht kwam, en anderzijds werd de rol van de C-CLSK afgezwakt. Dat er sprake is van intimidatie is dus niet aangetoond en dat had dan ook nooit zo geplaatst mogen worden.
Ook is geen wederhoor toegepast bij C-CLSK. Dat had niet mogen gebeuren.
De redactie ODB wil benadrukken dat er geen berichten vanuit Defensie aan defensieplatform zijn verstuurd om te rectificeren, maar journalistieke eerlijkheid, en feitelijkheid zijn de kernwaarden waar het Defensie Platform en ODB op drijven. Eduard van Brakel/Matthäus Passion/redactie ODB
Tekst: Defensieplatform / Mattheus Passion / Redactie ODB
Afbeelding: Defensieplatform / Redactie ODB